Ismet Smajlović: Podsjećanje – Preddejtonski prizori iz naše svakodnevnice, novembra 1995.

Osim što se počesto razvrstavamo na starosjedioce i muhadžire, građane i seljake, vjernike i “one druge”, esdeaovce i opozicionare, Bosance i Hercegovce, Evopejce i homo balcanicuse, dijelimo se, što je najporaznije, i na one koji imaju i koji nemaju. (Nastranu to što bi izistinska podjela bila na radnike i kradnike, bosnoljube i verbalne rodoljupce, “navijače na daljinski” za Bosnu iz dijaspore i Bosance koji su tu, u drami rata).

Uveliko živimo u znaku glagola imati i nemati! Stariji govore da postoje oni koji dobijaju halal meso i oni koji primaju, recimo, keks, dakle, na one sa ruba života. Dok neki već imaju i vozni park, mnogima od auta preostaju jedino – kola hitne pomoći. Čak ni to neke ne može zapasti: počesto ulicama viđamo naše borce-invalide sa štakama, dok pored njih promiče stampedo mercedeslija. (Neki od tih novokomponovanih bogatuna trebalo je prije vozačkog da polože – kurs hodanja po gradu).

Pojavilo se i novo “zanimanje”: privatni vlasnik društvene imovine.

Bauk birokratskog postkomunizma kruži Bosnom: izrezbareni namještaj po kancelarijama, ”jato sekretarica”, vozni park, devizne dnevnice, miješano meso, a u pozne sate, da ne vidi neko iz “trezvenjačke” kadrovske komisije, i – pivce.

I simpoziji (miraz socijalizma!) oživjeli. Nedavno je u jednom hercegovačkom gradu održana trodnevna seansa o vodoprivredi i koštala je 7.000 DM. (Usporedba: 5.400 učenika u tom gradu dobilo od resornog ministarstva 10.000 DM pa ti obrazuj i vaspitavaj!) Kažu da na tom simpoziju neki nisu bili rođeni u znaku vodolije no u znaku – “Marijana Badela”.

I sajamski turizam profunkcionisao: jučer u Zenici, danas u Ljubljani, sutra u Frankfurtu, na primjer. Ima li na tim sajmovima inovatora, menadžera? Podnose li se izvještaji o efikasnom poslovnom izletu ili je u računu najvažnija stavka prehrambeni “raport” u stilu one “lijepa je ova šnicla, meni najdraža”.

Fudbalski i ini klubovi niču na sve strane poput humanitarnog kupusa. Sportisti su na kondicionim (i visokokaloričnim) pripremama po motelima-onima koji su preživjeli varvarska granatiranja sa brda. Poslije utakmice, zna se: banket! A u štabovima klubova – direktori, baš k’o nekad. Bezbeli, bez njihovih parafa ne može se “zaleći za sofru”. (Već viđeno očima ovog novinara: U Jablanici gladne 1994. godine fudbaleri u hotelu tamane ovnujsko meso, a preko puta njih univerzitetski profesori – rižu).

Narod kaže: Neće izdobriti! A možda i hoće, ako finansijska i ina policija, ako suci i ostali profesionalni lovci na devijacije i nepravdu krenu u akciju da sačuvaju obraz ove naše “posne i bose, al’ prkosne Bosne”, kojom, ipak, struje sabahzorski vjetrovi slobode.

(Preneseno iz “Dnevnog avaza”, 13.11. 1995, br. 43)