Zašto je kompleks džamije Al-Aksa glavno žarište sukoba između Palestinaca i Izraelaca?
Džamija Al-Aksa u Jerusalemu, već decenijama je usijana tačka nasilja između Arapa i Jevreja, konkretnije, Arapa i cionističkog Izraela.
Al-Aksa se nalazi na mjestu koje je sveto u islamu, judaizmu i hrišćanstvu. Na ovoj lokaciji nalaze se dvije glavne zgrade – Kupola na stijeni i džamija Al Aksa. Al-Aksa znači i najdalja džamija, a vjerovanje je da se poslanik Muhammed na tom mjestu u molitvi uzdigao u nebo.
Al-Aksa je ime džamije sa srebrnom kupolom unutar kompleksa od 35 hektara, koji muslimani nazivaju Al-Haram al-Sharif, ili Sveti hram, a Jevreji Brdo hrama. Ovaj kompleks nalazi se u Starom gradu u Jerusalemu, koji je je UNESCO proglasio svjetskom baštinom, zbog značaja za sve tri abrahamske religije.
Historijski i savremeni politički značaj?
Džamija Al-Aksa u Jerusalemu za muslimane je jedno od najsvetijih mjesta islama – treća sveta džamija. Prva je džamije Al Haram u Mekki u čijem unutrašnjem dvorištu se nalazi Kaba, centralno sveto mjesto svih muslimana, gdje se obavlja hadž. Druga po važnosti je Poslanikova džamija u Medini, jer se tu nalazi mezar poslanika Muhammeda.
Vjeruje se da je džamija, koja može primiti 5.000 vjernika, završena početkom osmog stoljeća, i okrenuta je ka Kupoli na stijeni, islamskom svetištu sa zlatnom kupolom koje je prepoznatljivi simbol Jerusalema.
Kompleks Al-Aksa džamije se nalazi u Starom gradu Jerusalema. Izrael smatra cijeli grad svojom prijestolnicom od kada je okupirao teritoriju grada 1967, iako taj potez nikada nije međunarodno priznat. Palestinci Istočni Jerusalem smatraju budućim glavnim gradom svoje nezavisne države.
Ponekad se Kupola na stijeni, svetište, i Al-Aksa, džamija, miješaju da su isto. Iako su dio istog “plemenitog svetišta”, to su dvije različite zgrade s različitim historijama i namjenama.
Nekada su se tu nalazila dva velika jevrejska hrama, a sada se tu nalazi Brdo hrama. Nedaleko odatle je i Zid plača koji je jedino što je ostalo od starih hramova. Svake godine, milioni Jevreja tu dolaze da se mole. Za njih je Brdo hrama, na hebrejskom Har Habajit, najsvetije mjesto jer su tu bila dva drevna hrama – prvi je, prema Bibliji, sagradio kralj Solomon, a kasnije su ga uništili Babilonci. Drugi hram je bio star skoro 600 godina prije nego što su ga uništili Rimljani u prvom vijeku.
Zid plača među Jevrejima smatra se posljednjim ostatkom Drugog hrama, dok ga muslimani nazivaju Burakovim zidom i vjeruju da je na tom mjestu poslanik Muhammed vezao buraka, životinju na kojoj se popeo na nebo i razgovarao s Bogom.
Pod čijom kontrolom je Al-Aksa?
Izrael je zauzeo Istočni Jerusalem, koji je kontrolisao Jordan, uključujući i Stari grad tokom arapsko-izraelskog rata 1967. godine, a zatim izvršio aneksiju.
Prema delikatnom aranžmanu status quo, islamski vakuf, koji finansira i kontroliše Jordan, nastavio je da upravlja džamijom Al-Aksa i Kupolom na stijeni, kao što je to bilo decenijama. Specijalna uloga potvrđena je u mirovnom sporazumu Jordana i Izraela 1994. godine, piše Radio Slobodna Evropa pozivajući se na The New York Times.
Izraelske snage sigurnosti i dalje su prisutne na lokaciji u koordinaciji sa vakufom. Jevrejima i hrišćanima dozvoljen je dolazak, ali za razliku od muslimana, zabranjeno im je da se mole na osnovu aranžmana statusa quo.
Određene ultraortodoksne jevrejske grupe traže veći pristup i kontrolu lokacije kako bi povratili historijski templ Brdo hrama i izgradili treći hram.
Izraelski zvaničnici, uključujući premijera Benjamina Netanjahua, rekli su da ne namjeravaju promijeniti status quo. Ali neke izraelske vjerske grupe dugo traže pravo na molitvu na tom mjestu.
Al-Aksa je samo malo područje unutar Palestine, ali predstavlja simboličan dio sukoba između Izraelaca i Palestinaca. Iako je džamija Al-Aksa značajna za muslimane posebno, čak su i palestinski kršćani protestirali protiv izraelske invazije na ovaj kompleks, piše Al Jazeera.
